Sửa đổi quy định nhận diện nhà đầu tư và quy trình nghiệp vụ
Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đang hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 119/2020/TT-BTC và Thông tư số 96/2020/TT-BTC, đã được sửa đổi theo Thông tư số 68/2024/TT-BTC. Những điều chỉnh lần này nhằm đảm bảo hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán diễn ra thông suốt, phù hợp với tính năng của hệ thống KRX, đồng thời đáp ứng tiêu chí nâng hạng thị trường.
Theo UBCKNN, dự thảo đang được xây dựng theo trình tự thủ tục rút gọn để kịp thời ban hành trước khi hệ thống KRX chính thức vận hành từ đầu tháng 5. Hệ thống mới được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả vận hành thị trường, với nhiều tính năng hiện đại hơn so với hệ thống hiện tại.
 |
| Hệ thống KRX dự kiến sẽ chính thức vận hành từ đầu tháng 5/2025 (Ảnh minh họa) |
Một trong những thay đổi quan trọng là quy định về thông tin nhận diện người sở hữu chứng khoán. Trên hệ thống hiện hành, thông tin này gồm số đăng ký sở hữu, ngày cấp và loại giấy tờ. Trong khi đó, hệ thống KRX xác định nhà đầu tư bằng mã số định danh 15 ký tự (SID), được tạo tự động dựa trên thông tin đăng ký sở hữu và loại hình nhà đầu tư.
Do đó, dự thảo Thông tư bổ sung định nghĩa mới để thống nhất cách nhận diện nhà đầu tư trong toàn hệ thống, phục vụ xử lý nghiệp vụ đăng ký, lưu ký. Đồng thời, thay vì sử dụng cả phương thức giấy và điện tử như hiện nay, hệ thống KRX xử lý hoàn toàn qua điện tử. Vì vậy, dự thảo cũng quy định rõ về việc gửi – nhận chứng từ điện tử và nguyên tắc xử lý hồ sơ giữa thành viên và VSDC.
Về phân bổ cổ phiếu lẻ, hiện tại cổ phiếu lẻ sẽ được trả về tài khoản phát sinh quyền. Tuy nhiên, hệ thống KRX sẽ phân bổ cổ phiếu lẻ về tài khoản chưa lưu ký của nhà đầu tư tại tổ chức phát hành trong trường hợp nhà đầu tư có nhiều tài khoản cùng sở hữu mã chứng khoán đó. Dự thảo Thông tư sẽ sửa đổi quy định cho phù hợp với thay đổi này.
Hoạt động chuyển khoản quyền cũng có điều chỉnh. Hệ thống hiện hành cho phép chuyển quyền giữa các tài khoản cùng một nhà đầu tư kể cả khi đã bán hết chứng khoán. Tuy nhiên, với hệ thống KRX, việc chuyển quyền chỉ được thực hiện khi còn chứng khoán gốc. Dự thảo sẽ sửa đổi nội dung này để đồng bộ với hệ thống và thực tiễn vận hành.
Cập nhật quy định thanh toán, bổ sung công cụ hỗ trợ xử lý giao dịch thiếu tiền
Hệ thống KRX áp dụng nhiều thay đổi trong hoạt động bù trừ, thanh toán. Cụ thể, không cho phép lùi hoặc hủy thanh toán các giao dịch thiếu tiền vào ngày T+2, đồng thời cho phép thực hiện vay và cho vay chứng khoán theo cơ chế khớp lệnh để hỗ trợ thanh toán. Hệ thống cũng sẽ tự động loại bỏ giao dịch trong trường hợp thiếu thông tin và phân chia khu vực thị trường theo các nhóm thành viên VSDC.
Dự thảo sẽ sửa đổi khái niệm “khu vực thị trường” cho bao quát hơn, bổ sung Chương IVa để hướng dẫn hoạt động bù trừ, thanh toán chưa áp dụng cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP), nhưng vẫn tương thích với hệ thống KRX. Dự thảo cũng cập nhật quy định về giao dịch Non-Prefunding dành cho nhà đầu tư nước ngoài, nhằm tránh khác biệt với Thông tư 68/2024/TT-BTC.
Đáng chú ý, dự thảo sửa đổi quy định về sử dụng quỹ hỗ trợ thanh toán. Thay vì hỗ trợ theo hạn mức như trước, VSDC sẽ được phép hỗ trợ toàn bộ phần thiếu vào ngày thanh toán. Việc xử lý sẽ theo thứ tự: sử dụng khoản đóng góp của thành viên mất khả năng thanh toán, vay ngân hàng thanh toán, rồi đến khoản đóng góp của các thành viên khác. Để hạn chế rủi ro, VSDC có quyền phong tỏa, bán chứng khoán tự doanh của thành viên vi phạm và yêu cầu ngân hàng thanh toán chuyển khoản thu hồi về quỹ hỗ trợ.
Dự thảo cũng tăng chế tài xử lý vi phạm, như đình chỉ hoạt động giao dịch trong trường hợp thành viên không hoàn trả quỹ đúng hạn. Việc hoàn thiện Thông tư được kỳ vọng sẽ đảm bảo hoạt động thị trường chứng khoán đồng bộ với hệ thống công nghệ hiện đại, qua đó hỗ trợ mục tiêu nâng hạng thị trường trong thời gian tới.
Theo thông báo của Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HoSE), hệ thống công nghệ thông tin KRX dự kiến sẽ chính thức vận hành từ ngày 5/5/2025. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa hạ tầng thị trường và chuẩn bị cho các tính năng giao dịch mới.
Thu Huyền
